Als compliant zijn zo belangrijk is, waarom zijn we het dan niet altijd? [Boetes en gevolgen]
Waarom compliance letterlijk levens redt
In 2024 waren er in Nederland 4.306 slachtoffers van arbeidsongevallen. 52 daarvan liepen fataal af (Jaarverslag 2024 Nederlandse arbeidsinspectie). Heftig? Zeker. Vaak komt dit door non-compliance: het niet naleven van wet- en regelgeving rondom gebouwen en installaties.
Compliance is dus geen papieren verplichting, maar een morele én wettelijke plicht. Als gebouwbeheerder of facilitair manager ben jij verantwoordelijk voor een veilige werkomgeving voor iedereen in en om jouw gebouw.
Direct naar: Het belang - impact gebouwgebruikers - over de inspecties - de straffen - compliance
Samenvatting: Wat zijn de gevolgen als je niet compliant bent?
Niet compliant zijn leidt tot veiligheidsrisico’s, boetes, juridische problemen en reputatieschade, en in het ergste geval tot levensgevaarlijke situaties of dodelijke ongevallen; compliance redt dus letterlijk levens en is een wettelijke én morele plicht.
Het belang van compliance
Compliance betekent: voldoen aan wet- en regelgeving. In gebouwbeheer draait dat om zaken als brandveiligheid, legionellabeheer, elektrische veiligheid en structureel onderhoud. Denk aan normen zoals NEN 3140 of het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl).
Veelvoorkomende oorzaken van non-compliance:
-
Slecht onderhouden installaties
-
Geen actuele inspectiecertificaten
-
Onbekendheid met nieuwe regels
-
Geen actueel beheerplan
Het gevolg? Onveilige situaties, juridische risico’s en reputatieschade.
De impact van compliance op gebouwgebruikers
Regels voelen soms als een last, maar hun doel is helder: mensen beschermen. Slecht onderhouden installaties, onduidelijke vluchtroutes of afwezige ontruimingsoefeningen kunnen direct leiden tot gevaar. Als facilitair manager of gebouwbeheerder heb jij hierin een sleutelrol.
Elke gekeurde installatie, goed geplande oefening en up-to-date beheerplan draagt bij aan een veilige werkomgeving. Dat is waarde die je niet in euro’s uitdrukt, maar wel telt waar het écht om draait.
Compliance is misschien een ‘papieren’ verplichting, maar de impact ervan is letterlijk voelbaar—voor iedereen die zich in of rond een gebouw begeeft. Achter elke regel en norm schuilt namelijk één centraal doel: het waarborgen van een veilige en gezonde omgeving voor gebouwgebruikers.
En daar wringt het vaak. Want ondanks onze goede intenties, is de praktijk nog altijd weerbarstig. Zoals eerder genoemd, waren er in 2024 in Nederland maar liefst 4.306 slachtoffers van gemelde arbeidsongevallen, waarvan 52 dodelijk (Bron: Jaarverslag Nederlandse Arbeidsinspectie, 2024). Vaak ontstaan deze incidenten door falende installaties, achterstallig onderhoud of een gebrekkige veiligheidsinrichting van een gebouw—allemaal zaken die onder compliance vallen.
Van voorschrift naar bescherming
Neem bijvoorbeeld de NEN 3140-norm, die voorschrijft hoe veilig gewerkt moet worden aan elektrische installaties. Of de regels uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) over brandveiligheid in gebouwen. Deze zijn niet opgesteld om bedrijven te pesten met extra werk of kosten. Ze zijn er omdat een verkeerd aangesloten verdeelkast letterlijk het verschil kan maken tussen ‘licht uit’ of ‘gebouw in brand’.
Volgens de Europese Arbeidsveiligheidsorganisatie (EU-OSHA) leiden slecht onderhouden installaties en gebouwen jaarlijks tot duizenden ongelukken op de werkvloer binnen de EU. In veel gevallen zijn deze ongelukken te herleiden naar gebrekkige naleving van regelgeving—ofwel: non-compliance.
Meer dan techniek: ook gedrag
Compliance beperkt zich overigens niet tot installaties of technische staat van gebouwen. Het gaat óók over gedrag en bewustzijn. Denk aan duidelijke vluchtroutes, jaarlijkse ontruimingsoefeningen of een legionellabeheerplan. Wanneer die zaken ontbreken of niet gecommuniceerd worden naar gebruikers, neemt het risico op calamiteiten fors toe.
Het RIVM waarschuwde bijvoorbeeld recent nog voor de toename van legionella in drinkwatersystemen als gevolg van stilstand of slecht onderhoud—een complianceonderdeel dat letterlijk van levensbelang is.
Wat betekent dit voor jou als gebouwbeheerder of facilitair manager? Heel simpel: jouw naleving van de regels maakt gebouwen veiliger. Sterker nog, jouw aandacht voor compliance voorkomt ongelukken, vermindert gezondheidsrisico’s én verhoogt het veiligheidsgevoel van iedereen die in of om het gebouw werkt. Dat is waarde die zich niet altijd in euro’s laat uitdrukken, maar wel telt op de plekken waar het écht om gaat.
Wil je dus het verschil maken in veiligheid, begin dan bij compliance. Niet alleen om boetes te vermijden, maar omdat iedere goed onderhouden rookmelder, keurig gekeurde installatie of up-to-date veiligheidsplan letterlijk bijdraagt aan het welzijn van mensen.
Over de inspecties
Waarom zijn er eigenlijk inspecties? Goeie vraag! Daar kunnen we kort over zijn: inspecties controleren om ervoor te zorgen dat bedrijven zich aan de wet- en regelgeving houden. De inspecteurs van de verschillende omgevingsdiensten (28 in totaal) controleren bedrijven op naleving van wettelijke milieu-, bouw- en brandveiligheidsregels. Dat doen zij periodiek (een keer per zoveel maanden of jaar) of themagericht (denk aan brandveiligheid, opslag gevaarlijke stoffen, bodemverontreiniging, energie).
Locatie omgevingsdiensten Nederland
Hoe vaak ze langskomen, en of ze dat bezoek aankondigen, hangt af van de risico’s van het bedrijf en naleving van wet- en regelgeving binnen het bedrijf of de branche. Ze komen ook in actie bij klachten of meldingen uit de omgeving, bijvoorbeeld van omwonenden of buurbedrijven. Je leest nu in het nieuws dat ook de omgevingsdiensten problemen hebben om aan voldoende personeel te komen dat controles uit kan oefenen, maar dat wil niet zeggen dat ze niet bij jouw bedrijf langs gaan komen!
Let op: in de wet is geregeld dat een toezichthouder van de omgevingsdienst altijd naar binnen mag bij een bedrijf en ook alle ruimtes in mag. Uiteraard houdt een toezichthouder zich aan de veiligheidsregels die in het bedrijf gelden. Elk bedrijf wordt op een andere manier gecontroleerd, afhankelijk van de wet- en regelgeving die van toepassing is. De inspecteur maakt een ronde door het bedrijf en controleert of de regels worden nageleefd. Soms vragen ze bepaalde documenten op zoals certificaten of onderhoudscontracten.
Compliance boetes
De omgevingsdienst in jouw regio controleert of bedrijven zich daar houden aan de milieu- en veiligheidsregels. Dat doen ze in opdracht van de gemeenten en provincies in die regio. Als een bedrijf de regels overtreedt, dan treedt de dienst handhavend op. Dat kan bijvoorbeeld door het bedrijf een last onder dwangsom of bestuursdwang op te leggen. Er zijn sinds 1 januari 2024 nieuwe landelijke afspraken gemaakt (LHSO) die ervoor zorgen dat handhavende organisaties zo uniform mogelijk handelen. Omdat overtredingen in ernst verschillen, verschilt de mate en de vorm van handhaving. Je kunt het volledige overzicht vinden in de Leidraad Dwangsombedragen. Om een idee te krijgen van welke bestuurlijke sancties feitelijk worden opgelegd, vind je hier het handhavingsoverzicht van milieudienst Rijnmond.
Voorbeeld compiance boete: Het niet (laten) uitvoeren van het verplichte onderzoek naar energiebesparing kan je 3x een dwangsom ter hoogte van 10% van je energierekening opleveren. (Leidraad handhavingsacties, 2019)
Hoe zorg ik voor compliance?
Als gebouwbeheerder moet je de tools en kennis in huis hebben waarmee je ervoor kunt zorgen dat de installaties en gebouwen continu voldoen aan de laatste wettelijke normen. Dat doe je zo: zorg dat je alle assets, waar de zorgplicht op van toepassing is, en de wettelijke verplichtingen die daarbij komen kijken in beeld hebt. Onderzoek daarna of je aan al die verplichtingen voldoet en of er nog andere verbetermogelijkheden zijn. Zo ja: stel dan een verbeterplan op en voer dat uit. Zorg er tenslotte voor dat je systemen zo zijn ingericht dat je in de toekomst ook compliant blijft. Zo voldoe je en blijf je voldoen aan je zorgplicht!
